Praksija predstavlja voljnu motornu sposobnost preko koje dete uči da voljno koristi pokrete svog tela u zadacima koje ispunjavaju njegovu potrebu. Aktivnosti poput igranje sa igračkama – igra sa kockam, igra sa olovkom i bojicama, igra sa imitiranjem zvukova – fen, veš mašina, grejalica, usisivač, motor i dr. simuliranje zvukova, igra organizovanosti – sređivanje sobe, uređivanje ličnog fizičkog prostora. Suštinski praksije je veština obavljanja i učestvovanja u različitim manuelnim ulogama koje imaju za svrhu dostizanje određenog cilja.
Melokinetička praksija – kada je pokret oslobođen refleskivne ukrućenosti, što znači da se pokret oslobađa podređenosti senzornim dražima. Aktivno pokret jasnije teži ka ostvarivanju željenog ishooda.
Ideomotorna praksija – pokreti nastili usled uticaja društvenih normi neverbalne komunikacije . Šeme pokreta bacanje “petice” otvorenom šakom, slanje poljupca, mahanje u znaku pozdrava ili prepoznavanja, pa-pa zdravo ili pa-pa spavam predstavljaju društveno prihvaćene pokrete. Odnosno to su pokreti koji imaju društveno utvrđeni značaj i značenje – palace gore znači odobravanje, palace i kažiprst spojen u krug znači da je sve u redu…
Ideaociona/ideatorna praksija – “ideja o pokretu” gde dete stvara formu pokreta ustremljenih ka određenom objektu. Složeni pokreti koji tranzitiraju potrebu deta da ostvari vrlo konkretan cilj. Ovu praksiju odlikuju dve aktivnosti: niz motornih aktivnosti odnosno cirkularnih aktivnosti – poput dohvatanja igračke iznova i iznova, aktivnosti koje su povezane i imaju za cilj da ostvarenje određene aktivnosti. Deca koja savladavaju ideatornu praksiju uče da koriste predmet igre na novi način, odnosno da na nov motorni način dostižu do ciljane aktivnosti.
Konstruktivna praksija – se uglavnom ogleda u umešnosti u fizičkom Iigrafičkom prostoru , predstavlja sposobnost reprodukcije : vizuelnih predmeta – kućica od štapova, kvadrat, trougao od šibica, trougao od kanapa; verbalnih pokreta – da dete se dete imitira telesne pokrete ispitivača ili da kroz različite fizičke aktivnosti imitira pokrete defektologa. Takođe dete može da precrtava zadate oblike na papir putem olovke –oblik kuće, voća, drveta, auta, životinje, omiljene igraćke i sl.
Dispraksijom se smatra kada dete ne ume da organizuje svoje motoričke pokrete skladno sa ostvarivanjem potrebnog cilja. Dete otežano usvaja motoričke obrasce, ima otpor prema novom vrstom motoričkih zadataka i pokušava da izvede raznovrsne motorne aktivnosti na isti način. Tada je potrebno pristupiti detetu sa predlogom novih motornih aktivnosti ili drukčijem tempu izvođena aktivnosti. Pokazati detetu nov način, kako dostizanja starih ciljeva, tako i postizanja novih ciljeva. Pre svega biti postupan i strpljiv, uvažavati radoznalost dece i usmeravati njihovu zainteresovanost za učenjem o svetu oko njih.
Literatura:
Nikolić, S., Ilić-Stošović, D., Ilić, S. (2011). Razvojna procena i tretman dece predškolskog uzrasta (Praktikum), Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju, Beograd
Bojanin, S. , (2016): Tretman pokretom i savetovanje, Beograd
Gligorijević M., (2013): Klinička procena i tretman osoba sa teškoćama u mentalnom razvoju, Beograd